د رۆژه‌كا وه‌ك ئه‌ڤرۆدا مە مەزنترین سەرکێشێ شورەشێن نەتەوایەتی و نیشتیمان پەروەری و گاریگەرترین پێشەوایێ تەڤگەرا رزگاریخوازێ گەلێ کورد و دامەزرێنەرێ مەزنترین پارت د ژیێ 76 سالیێدا وه‌غه‌ركر.
کورتیەك ژ ژیانا مەلا مستەفا بارزانى:
مەلا مستەفا بارزانی کورێ شێخ محەمەدێ بارزانی یە ، ل 14ێ ئادارا سالا 1903 ێ ل گوندێ بارزان ھاتیە سەر دنیایێ ، د دەمەکێ کێم بەری ژ دایك بوونێ بابێ وی وەغەرا داویێ دکەت.
د ژیێ 3 سالیێدا دگه‌ل ده‌یكا خوه د زیندانا میسل بۆ نه‌هـ مه‌هان هاته زیندانكرن، دژیێ 19 سالیێدا دگه‌ل 300 كه‌سان بۆ پشته‌ڤانیا شۆره‌شا شێخ مه‌حمود حه‌فیدى دچنه سلێمانیێ، ل سالا 1931 سه‌رۆكاتیا پشكه‌ك ژ شۆره‌شا ئێكێ یا بارزان دكه‌ن، سالا 1936 بۆ دانوستاندن دگه‌ل حكومه‌تێ چوونه باژێر میسل.
ل سالا1943 تا 1945 رابه‌ریا شۆره‌شا دووێ یا بارزان كر، مەلا مستەفا ل سالا 1946ێ بۆ پشته‌ڤانیا کۆمارا كوردستانێ چوو مهابادێ، ل 16 مه‌ها ئاب یا سالا 1946 پارتى دیموكراتى كوردستان دامه‌زراند، ل 18 نیسانا سالا 1947 دگه‌ل 503 كه‌سان، ئیراق و ئیران ده‌ربازكر و داستانا دیرۆكى د رووبارێ ئاراس دا تۆماركر.
ل دەستپێکێ مەلا مستەفا بارزانی ل ئازربایجانێ و ئۆزبکستانێ ئاکنجی بوو ، پاشی بۆ موسکو ھاتە ڤەگوھاستن ، زمانێ روسی و ھونەریێن له‌شكه‌رى و زانیاریێن ئابوری دخاندن ، ل 26 ێ تشرینا ئێکێ یا سالا 1958ێ دا ڤەگەریا ئیراقێ .
دەمێ ڤەگەریایە عیراقێ سەروەری و رێزو ستایش و قەدر و قیمەتەکا باش لێ ھاتە گرتن ، ل ئەیلوونا سالا 1961 ێ دا شورەش ل دژى دەستھەلاتدارێن بەغدا راگەھاند، ل 11ێ ئادارا سالا 1970 رێككه‌فتناما دیرۆكى یا ئه‌تونومی دگه‌ل رژێما عیراقێ تۆماركر.
ل 29ێ ئەیلوونا سالا 1971ێ بزاڤێن تیرۆركرنا بارزانی دا بەلێ بارزانى رزگار بوو، ل سالا 1976ێ دا ب مەرەما چارەسەرکرنا نەخۆشیا وی بەرەڤ واشنتونێ پایتەختێ وەلاتێن ئێکگرتیێن ئەمریکا ب رێكکەفت .
ل 1ێ ئادارا سالا 1979 ێ دا ل واشنتون جیھانێ ب جێھدھێلیت و وەغەرا دوماھیێ دکەت و جەنازێ وی بۆ ئیرانێ دھێتە ڤەگوھاستن.
