ھیڤیدار ئەحمەد، پەرلەمانتارێ کوردستانێ د نڤیسنەکێ دا ب دوور و درێژ بەحس ل دانوستاندنێن پازدە رۆژان یێن شاندێ حکومەتا ھەرێمێ د گەل بەغدا و کۆمبوونا وان د گەل پەرلەمانێ کوردستانێ ئاشکرا کرن.
ھیڤیدار ئەحمەد ئاشکرا کر، شاندێ ھەرێمی ب سەرۆکاتییا قوباد تالەبانی، جێگرێ سەرۆکوەزیرێن ھەرێمێ کو دەمێ پازدە رۆژان ل بەغدا ماین بۆ دانوستاندنێ ل سەر شایستەیێن دارایی یێن ھەرێمێ د قانوونا قەران دا یا جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ بۆ سێ مەھان پەسەندکری و پشکا ھەرێمێ د بودجا سالا دوھزار و بیست و ئێکێ دا.
قوباد تالەبانی دوھی رۆژا بیست و ھەشتێ ڤێ مەھێ ل ھمبەری سەرۆکاتییا پەرلەمانێ کوردستانێ و لژنێن قانوونی و دارایی و سامانێن سروشتی، ھەموو ھوورکاتییێن دانوستاندنێن بەغدا ئاشکرا کرن یێن ل سەر مافێن دارایی یێن ھەرێما کوردستانێ کرین، قوباد تالەبانی د کۆمبوونێ دا ب زەلالی گۆت: ھەکە ناڤمالا کوردی نەھێتە رێکخستن، تشتەک ب ناڤێ قەوارێ ھەرێما کوردستانێ نامینیت.
ھیڤیدار ئەحمەد گۆت: دێ ھندەک ژ ناڤەرۆکا کۆمبوونا ل ھۆلا پرۆتۆکۆلان ل پەرلەمانێ کوردستانێ ئاشکرا کەت یا پێنج سەعەتان ڤەکێشای، قوباد تالەبانی بەحس ل بۆچوونا بەغدا ھمبەری ھەرێما کوردستانێ کر کا چاوا ئەو بۆچوون ھاتیە گوھارتن و چاوا بەرێخوە ددەنە ھەرێمێ و مافێن وێ یێن دارایی؟ ئەو گۆتنێن ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ل سەر مافێن دەستووری یێن ھەرێما کوردستانێ ھاتینە گۆتن، زەنگلەکا مەترسیدار بوو بۆ گوھێن قوباد تالەبانی، ھیڤیدار ئەحمەد گۆت ژی، ئەوا دێ نھا بەحس کەت دەھـ ژ سەدێ یە ژ گۆتنێن شاندێ حکومەتا ھەرێمێ بۆ بەغدا.
بەری چوونا شاندێ ھەرێما کوردستانێ بۆ بەغدا چ ھەبوو؟
دەستپێکا کۆمبوونێ قوباد تالەبانی وەکو رۆھنکرنەک بۆ ئەندامێن پەرلەمانی گۆت: ئەگەر چ بوون ئەو بچنە بەغدا؟ چیرۆکا دانوستاندنان د گەل بەغدا ل رۆژا شازدەی مەھا تیرمەھا سالا دوھزار و نۆزدێ دەستپێکرییە، دەمێ حکومەتێ باوەری ژ پەرلەمانی وەرگرتی، سەرۆکوەزیرین ھەرێمێ سەرەدانا پایتەختێن چ وەلاتان نەکر، سەرەدانا ئەنقەرە و واشنتۆن و تەھران و ئەورۆپا نەکر، بەلکو سەرەدانا بەغدا کر، وان دخواست نیازپاکییا حکومەتا ھەرێمێ نیشا بەغدا بدەن، داخوازا ڤەکرنا بەرپەرەکێ نوو کر و گۆت وان، بەغدا کووراتییا ستراتیژیا ھەرێما کوردستانێ یە.
ل رۆژا بیست و سیێ چریا دویێ یا سالا دوھزار و نۆزدێ ژی رێککەفتنەکا گشتگیر ل سەر بودجەیا سالا دوھزار و بیستێ ھاتە کرن، ئەو رێککەفتن ژی د بەرژەوەندا ھەرێما کوردستانێ دا بوو، لێ ب مخابنی ڤە قانوونا بودجەیا دوھزار و بیستێ دەرنەکەفت.
ل گۆرەی گۆتنا قوباد تالەبانی، بەغدا ل سالا دوھزار و بیستێ ل گۆرەی قانوونا ئیدارا دارایی سەرەدەری د گەل ھەرێما کوردستانێ کر، سێ مەھێن ئێکێ یێن ئەڤسالە ل گۆرەی خەرجییێن سالا دوھزار و نۆزدێ، ھەیڤانە چارسەد و پێنجی و سێ ملیار دینار بۆ ھەرێمێ ھنارتن، پاشی حکومەتا عادل عەبدولمەھدی دەست ژ کار کیشا و کازمی حکومەت پێکئینا، ل مەھا نیسانێ پشکا ھەرێمێ ھاتە راگرتن، ل مەھا پێنج پشکا ھەرێمێ کرنە چارسەد ملیار دینار، ل ھەیڤێن پێنج و شەش و حەفت حکومەتا ئیراقێ چ پارە بۆ ھەرێمێ نەھنارتن، ل ھەیڤا ھەشت رێککەفتنەکا دی ھاتە کرن و ل گۆرەی وێ رێککەفتنێ ھەتا بودجەیا ئیراقێ بۆ سالا بھێت بھێتە پەسەندکرن، ئیراق دێ ھەیڤانە سیسەد و بیست ملیار دیناران بۆ ھەرێمێ ھنێریت، ئەو ژی دو ھەیڤان ب تنێ فریکر، پاشی قانوونا قەران ژ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ دەرکەفت و رێککەفتنا ھەولێرێ و بەغدا راگرت.
قوباد تالەبانی گۆت ژی: کازمی داخواز کر ئەو سەرەدانا بەغدا بکەن و ئەو چوون و ئێک مەرەما سەرەکی پێ ھەبوو ئەو ژی، مافێ خەلکێ کوردستانێ و چاوانییا بجھئینانا قانوونا قەران بوو، لێ د کۆمبوونا ئێکێ دا وەزیرێ دارایی یێ ئیراقێ ھزر نەدکر شاندێ حکومەتا ھەرێمێ دێ رازیبوونا خوە ل سەر وێ قانوونێ دیار کەت، ئەوان دخواست ب تنێ بەحس ل بودجەیا دوھزار و بیست و ئێکێ بکەن، وەزیرێ دارایی ژی گۆت: کەس بەحس ل قانوونا قەران نەکەت و پێدڤییە دانوستاندنێ ل سەر بودجێ بکەن.
کازمی تۆرە بوو:
قوباد تالەبانی ئاشکرا کر، ئەو د گەل سەرۆکوەزیرێن ھەرێمێ ئاخفت و پاشی د گەل سەرۆکوەزیرێن ئیراقێ کۆم بوون، کازمی داخواز کر ب ھەژمار بێژن مافێ ھەرێما کوردستانێ چەندە؟ ئەوان گۆت چل ملیارن؟ قوباد ژی ب ترانە ڤە گۆت ما چل ملیار نەگەلەکن؟ پاشی گۆتن سەد و شێست ملیارن؟ پاشی گۆتن ل گۆرەی ھندەک حساباتان پشکا ھەرێمێ سێسەد و بیست ملیار دکەڤن، د وێ کۆمبوونێ دا نەگەھشتنە ھەژمارا داویێ وەکو مافێ ھەرێما کوردستانێ، کازمی خواست رۆژا پاشتر بەرسڤا شاندێ ھەرێمێ بدەن، رۆژا پاشتر کۆم بوون و گۆتە حکومەتا ئیراقێ: ل گۆرەی قانوونا ئیدارا دارایی مادەم سالا دوھزار و بیستێ قانوونا بودجەی نینە، پێدڤییە ل گۆرەی بودجا دوھزار و نۆزدێ مافێ ھەرێمێ بھێتە دیار کرن کا چەندە؟ پشتی حسابات کرین وەسا دیار بوو پشکا ھەرێمێ ژ سێسەد و بیست ملیاران پترە، پاشی حکومەتا بەغدا حسابەکا جودا کر و گۆتن: ھەرێما کوردستانێ نە ب تنێ ماف نینە، بەلکو ب ئێک ملیار دۆلاران ژی قەردارن، قوبادی گۆت: وەسا ھەست پێکر بریارەکا سیاسی ل پشت گۆتنێن وان ھەیە و بابەت کرییە سیاسی.
پشتی وێ یەکێ کازمی داخواز کر شاندێ ھەرێمێ سەرەدانا وی بکەت و چوونە نک، کازمی گەلەک ژ تیمێ خوە تۆرە بوو و گۆت: بەرئاقلە دەھـ رۆژە شاندێ ھەرێمێ ل بەغدا و نەگەھشتینە چ ئەنجامان، ئێک ژ کەسێن روونشتی گۆت: ماکو سیولە، ئانکو پارێ کاش نینە بدەنە ھەرێمێ، کازمی گۆت: بۆچی ل دەستپێکێ ھەوە ئەڤە نەدگۆتە شاندێ ھەرێمێ کو پارە نینن، وەزیرێ دارایی یێ ئیراقی ژی گۆتە کازمی سیولە ھەیە ئانکو پارە ھەیە، لێ ژ روویێ سیاسی ڤە ناھێتە قەبوول کرن پارەی بدەنە ھەرێما کوردستانێ، ئاریشە ژی ل ئالیێ بەغدا یە و نە ل ئالیێ ھەرێمێ یە.
کۆمبوونا جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ یا ب ترس بوو:
قوباد تالەبانی ئاشکرا کر، ئەوان سەرەدانا جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ کر و ل وێرێ گەف ل قەوارێ ھەرێما کوردستانێ ھاتن کرن و گەلەک ئاخفتن ھاتن کرن، ئەو گەفێن ل ھەرێمێ ھاتینە کرن زەنگەک بوو بۆ ھەرێما کوردستانێ و پاشەرۆژا وێ، گەلەک ب زەلالی گۆتن، بابەت پەترۆل، داھات و گۆمرکن و بابەت سەروەرییە و نابیت ئەو د حکومەتا ھەرێما کوردستانێ دا بمینن، پەشیمانبوونەکا مەزن ل سەر دەستوورێ ئیراقێ ھەبوو کو د وی دەستووری دا ماف دایە ھەرێما کوردستانێ، ئەوێن گۆتنێن باش دکرن گەلەک کێم بوون و گەلەک ب ئاشکرایی بۆ وان گۆت: ئەو رۆژ چوو یا ھەوە ب داھاتێ خوە تەحەدایا ئێکپارچەیا ئیراقێ دکر، ئەڤجارە ئەوان ھەست ب جوداھییەکێ د گۆتنێن بەرپرسێن بەغدا دا دکر، ئەوێن دخوازن دەستھەلاتێ بگرنە دەست ناخوازن ھەرێما کوردستانێ ئەو دەستھەلات ھەبیت یا د دەستووری دا ھاتیە دەستنیشانکرن، تەخەکا سیاسی ل ئیراقێ دروست بوویە گوھـ نادەنە تەخا کەڤن.
ژبەر کوردان ئیراقێ داخوازا پەترۆلا ھەرێما کوردستانێ کر:
قوباد دبێژیت: ئەو ل سەر بودجەیا دوھزار و بیست و ئێکێ رێککەفتن کو دوسەد و پێنجی ھزار بەرمیلێن پەترۆلێ رادەستی کۆمپانییا سۆمۆ بکەن و ئەو بفرۆشن، سەد و ھەشتێ ھزار بەرمیل ژی دێ مینن وەکو حەقدەستێ کۆمپانییان، سەرۆک پەرلەمان و سەرۆکین فراکسیۆنان پرسیار دکر، قوبادی گۆت: یا وی دڤێت بێژیت ئیراقێ ب خوە داخوازا پەترۆلا ھەرێمێ نەدکر، لێ ھندی ل ناڤا ھەرێما کوردستانێ و کوردان دا ھاتە گۆتن کو پێدڤییە پەترۆلێ رادەست بکەن، لەورا ئیراقێ ژی گۆت دێ وەرگرم.
ھندەک ئەندام پەرلەمانان ژی پرسیار کر وەکو نیازپاکییا ھەرێمێ رۆژانە بیست تا سیھـ ھزار بەرمیلێن پەترۆلێ رادەستی بەغدا بکەن تا بودجەیا دوھزار و بیست و ئیکێ پەسەند دبیت، قوبادی گۆت، ئێک کەس ژی ل ئیراقێ داخواز نەکرییە پەترۆلێ رادەست بکەن، ھەکە ئەو داخواز نەکەن ئەو دێ چاوا ژ نک خوە رادەست کەت.
مە داخوازا پەترۆلا بەسرا نەکرییە:
قوباد تالەبانی گۆت: ئەو ل سەر بودجا دوھزار و بیست و ئیکێ رێککەفتینە، لێ ل ئیراقێ چ تشتان گەرنتی نینە، ئەوا ل سەر ھەرێمێ دکەڤیت وەکو وێ بجھبینن، ھەکە ھات و ئیراقێ کێشەیەک دروست کر دا ئەوان بەرسڤەکا زەلال ھەبیت و بێژن ئەگەر کی بوو، مە ب ئاشکرایی گۆت: ئەو نەھاتینە داخوازا پارێ پەترۆلا بەسرا بکەن، ئەو ھاتینە داخوازا مافێ خەلکێ ھەرێما کوردستانێ بکەن، ھەروەسا گۆتە بەغدا ژی، ھەکە ئاریشێن بەسرا و ناسریێ و باژارێن دی یێن ئیراقێ ب سێسەد و بیست ملیارێن ھەرێما کوردستانێ چارە ببن، بلا ئەو ژی بۆ ھەو بن.
قوباد تالەبانی گۆت ژی: نھا پرۆژەقانوونا بودجا دوھزار و بیست و ئێکێ بەرھەڤە، ھەکە ل جڤاتا نوونەران دەستکاری د بودجا ھەرێمێ دا ھاتە کرن، دێ خوە بەرھەڤ کەن و وی دەمی دێ وان ژی ئاخفتنا خوە ھەبیت.
قەوارێ ھەرێما کوردستانی دێ ژناڤ چیت:
قوباد تالەبانی گۆت: ل ئیراقێ مالا شیعان ھەیە و پێدڤییە ل ھەرێما کوردستانێ ژی مالا کوردستانێ دروست بکەن، ل بەغدا ب ھێز بن بۆ بەرگریکرنێ ژ مافێن ھەرێمێ، نابیت بەغدا بۆ فراکسیۆنێن کوردستانی ب جھـ بھێلن کو ئەو ب خوە ژی نە ئێکن، ئەوا ل بەغدا ھاتیە دیتن بۆ ھەوە بێژم، ھەکە ب ڤی پرت و بەلاڤبوونێ بمینن، تشتەک ب ناڤێ قەوارێ ھەرێما کوردستانێ نامینیت، ب ئاشکرایی دێ بێژم، ھەکە ئێکرێزی د ناڤمالا کوردی دا نەبیت و ل سەر تشتێن ستراتیژی رێکنەکەڤن، ئەڤ ھەرێمە دێ ژ دەست ھەموویان چیت.
ئیران ژ وەلاتێن دی کاریگەرترە:
قوبادی گۆت: دەمێ ئەو ل بەغدا و دانوستاندن ل سەر مافێن ھەرێمێ دکرن، ئەوان سەرەدانا ئالیێن ناڤدەولەتی ژی کر بۆ وێ یەکێ ھاریکاریا شاندێ ھەرێمی بکەن، ژ وانا سەرەدانا بالیۆزێ ئەمریکا، بریتانیا، فرەنسا و ئێکەتییا ئەورۆپا و ئیرانێ کر، پشتی کۆمبوونێن خوە وان وەسا ھەست پێکر کو بالیۆزێ ئیرانێ تێلەفۆنا وان ئالییان کرییە و گۆرانکاری ب سەر دا ھاتینە.
قوباد تالەبانی گۆت ژی: ئەڤە ئیراقە، ئەو دوسەیا خوە رادەستی ئەلمانیا ناکەن، بەلکو دێ رادەستی ئیراقێ کەن یا ژ روویێ دارایی ڤە کەفتیە رەوشەکا گەلەک خراب، رەنگە ل سالا دوھزار و بیست و ئێکێ رەوشا دارایی یا ھەرێما کوردستانێ ژ ئیراقێ باشتر بیت، لێ پێدڤییە چاکسازییان بکەن و وان دەرگەھان دائێخن یێن بۆ دزیێ دھێنە بکارئینان، لەورا پێدڤییە بەغدا کووراتییا ستراتیژیا وان بیت و چارەسەری ژی ل ھەرێما کوردستانێ بیت.
ھیڤیدار ئەحمەد ھوورکاتیێن دانوستاندنێن ھەولێر و بەغدا ئاشکرا کرن
