کوشتنا ژینا و ماریایێ، دۆزەك و دو رەنگڤەدانێن جودا!

نڤیسین: ڕێبەر کوردۆ

دیارە رۆژ ل پەی رۆژێ خوەنیشاندان و مەودایێ نەرازیبوونێ ل ئیرانێ بەرفرەهتر لێ دهێن، پشکدارییا خەلکی ژ هەمی چین و گرۆپان پتر لێ دهێت، ب تایبەت گەنج و ژن، ئەڤە ب خوە ژی دشێت هاریکارییا مە بکەت کو پتر بەرچاڤرۆنی بۆ مە چێببیت. ئەڤە چییە روی ددەتن؟ هەلبەت دڤێت بۆ پێناسەکرنا ڤێ رویدانێ هشیار بین و ب ئاگەهـ بین، ژ بەر کو هێشتا ئاسۆیێن وێ دیار نینن، ئەم نزانین دێ بیتە چ، لەورا هەر پێشبینییەکا نها دهیتە دان دێ پتر بیتە حوکم و فالڤەگرتن، راستە هشیاری و یاخیبوونەکا چێبووی، لێ ئەڤە وێ واتایێ نادەت ئەم بێژینێ شۆرەش یان رێنێسانس یان دەربرینەکا دی کو پێناسەیا ڤێ تەڤگەرێ بکەت. ژ بەر کو دڤێت بزانین، هەر رویدانەکا چێدبیت ل گۆرەی هیگلی دو ئالی هەنە، ئالییەکێ سەرڤە و ئالیەکێ ناڤخوە. ب گۆتنەکا دی؛ ئەم دشێین ب چیایەکێ بەستی بشوبهینین، ئەڤا ئەم دبینن پشکەکا بچویک یا چیایە و یا ئەم نەبینین ئەو پشکا مەزن یا چیایە یا د کووراتییا دەریایێ دا دچیتە خوارێ. رویدان ب ڤی رەنگینە، ئالییێ دەرڤە ئەم هەمی دبینین و ئەم هەمی دشێین خواندنێ بۆ بکەین، ژ بەر کو ئەو تشتە یێ دهێتە دیتن، کو نەرازیبوون و یاخیبوون و سەرهلدان هەنە و دخوازن بەر ب ئازادییێ ڤە بچن، بەلێ یا کو پێدڤییە خواندنێ بۆ بکەین ئەو ئالییێ رویدانێ یە یێ ب سەرڤە نەهێتە دیتن، ژ بلی درووشمێن دهێنە بلندکرن، چ درووشمن ناهێنە بلندکرن و دڤێت بزانین چ نە؟ کانێ ل پشت درووشمێ (ژن ژیان ئازادی) چ هەیە؟ دێ بەرەڤ کیڤە بچیت؟ راستی دێ بەر ب ئازادییێ و ژیانێ و ژنبوونێ ڤە چیت یان بەر ب تەپەسەرکرنەکا یێ دی ڤە بچیت؟ ژ بەر کو د دیرۆکێ دا گەلەك جاران ئەڤ فێلە یا هاتییە کرن، تەڤگەرەك د ئاستێ سەرڤە دا هۆسا دهاتە بەرچاڤ کو یێ خەباتێ بۆ ئازادییێ دکەت، بەلێ د ئاستێ ناڤخوە دا رێک یا بۆ ستەمکارییێ خوەش کری. بۆ نموونە هەر ل گەل شۆرەشا 1979ێ یا ئیرانێ، ئێك ژ سەرکردێن دینی یێن وی چاخی ب ناڤێ (ئایەتولا سەعید محەمەد کازم) دگۆت: (ئەم ب چ رەنگان ب نیاز نینین دەولەتەکا ئیسلامی دابمەزرێنین) دبێژنە ڤێ فێلا دیرۆکی، ل وی چاخی هەمان فێل د فێلێ دا هاتە کرن، ئایەتولا خومەینی دەستێ خوە دانا سەر ڤێ تەڤگەرێ و د ئاستێ دەرڤە دا بزاڤ کر 40 سالان تاکێ ئیرانی ب زۆری چارچووڤە بکەت و جڤاکەکا گرتی بەرهەم بئینیت، لێ د ئاستێ ناڤخوە دا بەرۆڤاژی رویدا، رۆژ بۆ رۆژێ تاکێ ئیرانی چ گرێدان ب وان بهایان ڤە نەمایە یێن کو رژێمێ بانگەشە بۆ دکر، د ژۆرێن تاری ڤە و ل جهێن دیری پۆلیسێن رەوشتی یێن رژێمێ تاکێ ئیرانی ممارسەیا ئازادیێن خوە دکر.

⁃ئەرێ ئەڤا روی ددەت رێنێسانسە؟

بۆچوون و نەرینێن هندەك هەڤالان بۆ هندێ دچن کو ئەڤا ل ئیرانێ رویدەت رێنێسانسە! هەلبەت من د سەری دا گۆت کو د نوکە دا هەر پێناسەیەکا بدەینە ڤێ تەڤگەرێ جۆرە حوکمەکێ بەروەخت و فالڤەگرتنە، ژ بەر کو هێشتا یا دیار نینە کا دێ ئەڤ تەڤگەرە ببیتە چ! لەورا یا نوکە ئەم دشێین خواندنێ بۆ بکەین ب تەنێ دێ ل گۆرەی هندەك درووشم و لڤین و ئاراستەیێ ڤێ تەڤگەرێ بیتە شرۆڤەیێن مە. ژ ئالییەکێ دی ڤە، ل گۆرەی هزرا من بناڤکرنا رێنێسانس بۆ ڤێ تەڤگەرێ جۆرە عاتیفی و دلینییەکە، ژ بەر کو بیرا من دهێت بۆ بوویەرێن 17ی شوباتێ ژی هندەکان هەڤبەر دکر ل گەل شۆرەشا قوتابی و هیپییێن 1968ێ یێن فرەنسایێ، یا راست ئەنجام ئەو نەبوو، بۆ ڤێ ژی نزا بۆچی هندی خەما مە کا دێ ب لەز چ حوکم و ناسناڤ و بناڤکرن دەینێ هندە خەما مە ئەو نینە کا درست تەڤگەر بەر ب چ ئاراستە ڤە دچیت! دیارە ڤێ ژی پەیوەندییا ب وێ زهنیەتا رووخساری و تەیسۆك ڤە هەی، یا کو دخوازن بلەز ناڤونیشانان ل سەر پرۆسەیان بدانن، بێی کو وێ پرۆسەیێ چ گرێدان ب وی ناڤونیشانی ڤە هەبیت، وەکی کا چاوا د سالێن بۆری دا مە ناڤونیشانێن دیمۆکراسی، رەوشەنگەری، مافێ مرۆڤی، سۆسیالیزم و لیبرالیزم بلند کرین، بێی کو چ پرۆسەیێن راستی د واقعی دا دبن ڤان ناڤونیشانان دا هەبن!

ریچارد رۆرتی ل دۆر دیمۆکراسیکرنا وەلاتێن رۆژهەلات و جیهانا سێیێ، نەرینەکا تایبەت هەیە، ئەو دبێژیت: فەلسەفە و ئاراستەیێن هزری یێن د جیهانا رۆژئاڤا دا هەین، رێخوشکەر بوون داکو دیمۆکراسی درست ببیت، ئانکو وەلاتێن جیهانا سێیێ گەر ڤان تەڤگەر و ئاراستەیێن هزری نەنیاسن و ب هویری شرۆڤە ژی نەکەن، دیسان د شیان دا یە وەلاتێن رۆژهەلات دیمۆکراسییێ وەکو سیستەمەکێ ژیانێ دابین بکەن، ل گۆرەی هەمان دەربرین ئەم دشێین ببێژین، ئەرێ وەلاتێن رۆژهەلات بێی کو ئەو تەرەکوما مەعریفی هەبیت، دشیان دا هەیە، رێنێسانسێ بکەن؟

رێنێسانس پرۆسەیەکا گشتیگر و فرەئالییە، ل سەر زێدەتر د ئاستەکێ دا رەنگڤەدان هەبوویە. کا چاوا فەلسەفە پێشکەڤت هۆسا فیزیا، هونەر، زانست و داهێنان ژی پێشکەڤتن، ئۆلی ئێدی فۆرمەکێ دی وەرگرت، ئەرکێن پرۆسەیان هاتنە گوهارتن، ژ بلی وی زەمەنێ دوور و درێژێ کارکرنێ، هەتا شیاین وی بیاڤی بۆ رێنێسانسێ خوەش بکەین، ب دەهان هزرمەند و زانا بوونە قوربانی، ئانکو ب تنێ د ئێك رەهەند دا کارنەکرییە.

بها و بەرژەنگ و هندەك سیمایێن رێنێسانسێ د تەڤگەرا ئیرانێ دا هەنە، مەسەلا مەیلا ئازادییێ و دیمۆکراسی و مافێ مرۆڤی، کەرامەتا مرۆڤان، رۆلێ ژنێ، بەلێ هەر ل گەل هندێ ل ئالییەکێ، دی هێشتا ل ئیرانێ شەر ل گەل رێنێسانسێ دهێتە کرن، هێشتا هێزەکا باش یا ئێرانێ هەیە ناخوازت دەستکارییا زهنیەت و ئەخلاقێ وان بهێتە کرن. رێنێسانس دەما ل رۆژئاڤا رویدای ب تەنێ ئەو پەیکەرێن زەلامێن ئۆلی و کەڤنەشۆپییێ یێن بەرچاڤ نەهاتنە هەرفاندن، بەلکو ئەو پەیکەر ژی هاتنە هەرفاندن، ئەوێن نەدهاتنە دیتن، ئەو زەهنیەتە گوهارت یا بەری رێنێسانسێ هەی، ئێدی مرۆڤ نەما ئەو بوونەوەرێ لاواز و بندەستێ هێزێن ئۆلی و جڤاکی و سیاسی، هەردەمێ ژ بلی وان پەیکەرێن خومەینی ئەوێن دهێنە دیتن، ئەو پەیکەرێن نەهێنە دیتن ژی هاتنە هەرفاندن، ئانکو ئەو زهنیەتا ل پشت بەرهەمدان و بهێزکرنا خومەینییان هاتە گوهەرین، ل وی چاخی دشێین شرۆڤە بکەین کا ئەڤ تەڤگەرە بەر ب چ ئاراستە دچیت و بیاڤی بۆ چ خوەش دکەت لەورا ب تەنێ درووشمێن بالکێش پرۆسەیان ناکەنە رێنێسانس. پاسکال بەحسا (ئیمانا بەری ئیمانێ) دکەت، ئەگەر ڤی ئیدیەمی بگوهەرین ببێژین (رێنێسانسا بەری رێنێسانسێ) ئانکو ئەو بیاڤ و بەرهەڤی و زهنیەت و فانتازیا بەری پەیدابوونا رێنێسانسێ هەی، هێشتا ل ڤان دەڤەران پەیدا نەبوویە. ئاریشەیا مەزن پرانییا پرۆسەیان دەما چێدبن، دکەڤنە ململانێیەکا دژوار یا ئایدۆلۆژی و سیاسی، ب گۆتنەکا دی رێنێسانس ناهێت ماهیەتێ بدەتە مە، ئەو ئەمین ماهیەتێ ددەینە رێنێسانسێ، ئەڤە ب خوە ئاریشەیەکا مەزنە، کو ناهێلیت پرۆسە وەکی هەیی و ب سروشتێ خوە ژ دایک ببیت و جهێ خوە د کەتواری دا بکەت، ب لەز حوکم و قالبان بۆ پرۆسەیان دابنین. تەڤگەرا رۆژهەلاتێ هێشتا درست زەلال نەبوویە کا چییە؟ ئێکسەر دکەینە رێنێسانس و ل سەر ڤێ تەسمییێ دکەڤینە د جەدەلەکا ئالوز دا. رەنگە ل داوییێ فۆرمەکی ب خوەڤە بگریت وەکی رێنێسانسێ رەنگڤەدانێ ل سەر دەڤەرێ ب گشتی بکەت، بەلێ هێشتا ل دەستپێکا خوە یە و د ڤێ دەستپێکێ دا سیمایێن جوان هەنە، سێگوشەیا (ئاگر، حیجاب، سەما) کو سێ سیمبۆلێن هەرە بەرچاڤن د ڤێ تەڤگەرێ دا، گەلەك رەهەندێن کوور هەنە، بۆ نموونە ئاگر د ئەفسانەیێن کەڤنێن ئارییان دا هێمایێ پاککرنێ یە، د زەردەشتییێ دا ژی ئاگر ئێک ژ پیرۆزییانە، لەورا ژی پرانییا گەلێن دێرین پیرۆزی دایە ئاگری، دەما گەنجێن رۆژهەلات ئاگری هەل دکەن ئیلهامێ ژ وان ئەفسانەیێن دێرین وەردگرن، ئەوێن ئاگر دکرنە هێمایێ تەڤگەر و راپەرین و شۆرەشان، ئانکو ئاگرهەلکرنا تەڤگەرا رۆژهەلاتێ واتەیا پاکرنا دەستهەلاتا فاشیزمێ یە. راکرنا حیجاب، مخابن ئەوێن دخوازن تەفسیرێن بەرتەنگ یێن ئایدۆلۆژی بدەنە ڤێ تەڤگەرێ، تایبەت ل هەرێما کوردستانێ و دناڤا دەستهەلاتپارێزێن ئیرانی ژی دا، پرسا حیجابراکرنێ گرێدای مەسەلا بێ دینییێ دکەن، یا راست دەما ژنەکا ئیرانی حیجابێ رادکەت چ گرێدان ب ئالییێ وێ یێ ئیمانێ ڤە نینە! ب تەنێ حیجابراکرن نەهێلانا وێ سیمبۆلێ یە ئەوا د دەما خوەدا خومەینێ د شۆرەشا 1979ێ دا ل سەر خەلکێ ئیرانێ سەپاندی، ژن دخوازن ڤێ سیمبۆلێ نەهێلن، ئانکو سەپاندنا حیجابێ ل سالا 1979ێ هێمایێ شورەشا 1979ێ بوو، د نوکە دا راکرنا حیجابێ نەهێلانا وێ سەپاندنێ یە بێی کو گرێدان ب ئالیێ دینداری یێ ژنێ ڤە هەبیت. راکرنا حیجابێ هێمایێ بەرهنگارییا ستەمکاریێ یە، کا چاوا دەما هندستان کەڤتییە بن داگیرکارییا بریتانیایێ ڤە، رێبەرێ شورەشا هندستانێ (گاندی ماهاتما)ی دگۆت: بریتانی گەلەك حەز ژ ئارامییێ دکەن، کەربێن وان ژ قەرەبالغێ ڤەدبن، لەورا هندی ژ هەوە بهێت قەرەبالغ بکەن، نوکە ژی وەکی درووشم هندی ل سەر پشتا ترۆمبێلا خوە دنڤیسن ئەگەر حەز ژ من بکەی هۆرێنەکێ لێبدە! ئەڤە نە واتایا وێ ئەوە هندی حەز ژ قەرەبالغێ دکەن، بەلکو قەرەبالغ سیمبۆلەکێ بەرهنگارییێ یە هەمبەر ئینگلیزان. حیجاب ژی هەمان ئاوایە، کو چ گرێدان ب ئالییێ ئیمانی و ئۆلدارییا ئیرانییان ڤە نینە، بەلکو هێمایەکێ بەرهنگارییێ یە، راکرنا ستەمێ یە.

سەما: پرانیا وان کەسێن نە رازی دەما دهێنە ل سەر جادەیان ئێکەم کارڤەدانا وان سەمایە، بۆچی سەما؟ دیارە د ژێدەرێن دیرۆکی و شونوارناسییێ دا، سەما بەری پەیدابوونا نڤیسینێ و دیالۆگێ پەیدابوویە. پاشی بوویە پشکەك ژ ئەدمۆسفێرێ ئۆلی ب تایبەتی ل رۆژهەلاتا ناڤەراستێ، سەما بۆ سەلماندنا باوەرییێن ئۆلی بوویە، هەلبەت ل گەل ریتم و دەستقوتان و سترانگۆتنێ. ئانکو سەما جۆرەکێ هشیارییا مرۆڤی بوویە، دەما مرۆڤی ڤیای زێدەتر ژ ئاخڤتن و دیالۆگێ حەزکرن و باوەرییێن خوە هەمبەری تشتەکی دەرببریت پەنا بۆ سەمایێ برییە، لەورا ژی سەمایا سپاسییا خودێ و قوربانیکرنێ و ل گەل مرییان و برنا تەرمی پەیدا بوویە. کەواتە سەما جۆرە دەربرینەکە ب لڤین و زمانێ لەشی دهێتەکرن کو ژ ئاخڤتنێ کوورترە، ئانکو سەمایا ژنێن ئیرانی دەربرینەکە بۆ سەلماندنا ئازادییا خوە، کو پتر ژ ئاخڤتنێ دشێن دەربرینێ ژ ئازادییا خوە بکەن، ئەڤا 40 سالن رژێمێ نەهێلای و قەدەغەکری کو مرۆڤێ ئیرانی د فەزایا گشتی دا ممارسەیا ئازادیێن خوە بکەت، سەماکرن ل ڤێرێ ئەو هەڤرکی و حەزەیە، بۆ ماوەیێ پتری 40 سالان تاکێ ئیرانی تەنێ د مال و ژوورێن گرتی و تاری ڤە ممارسەیا ئازادیێن خوە دکرن، سەماکرن ل فەزایا گشتی ڤەگوهاستنا ئازادییێ یە ژ ڤەشارتنێ و بن پەردا بۆ سەر جادەیان، ئەو نخاڤتنا وان حەزێن هندە سالن هاتینە ڤەشارتن، نوکە ب وێرەکی دهێنە ئاشکراکرن، سروشتێ حەزێن دهێنە نخاڤتن ژی ب ڤی رەنگینە، هەردەم بهێزتر و گەرمتر دهێنە دەربرین و ئاشکراکرن. لەورا ژی رژێم هندە دترسیت و هندە گەف و خوەحازرییێ دکەت، ژ بەر کو ئەو ڤەکرن و ئازادییێن د ناڤا مالێن ئیرانی دهاتنە کرن یا دەربازی فۆرمی دبیت، جڤاکەکا مەدەنی و باوەری ب ممارسەکرنا ئازادییێن خوە هەین ل بن پەردەیەکا گرتی و کۆنزەرڤاتیڤ هاتبوو ڤەشارتن، ئێدی ئەو پەردە یا دهێتە راکرن، هزر بکە پشتی 1979ێ بۆ دەمەکێ درێژ زەلامێ ئیرانی ماف نەبوویە تیشێرتەکێ هچك کورت یێ ئاسایی ل بەر خوە بکەت، وەکی ئەورۆپا چاخێن تاری و ناڤێن دادگەهێن پشکنینا ئیمانێ هەبوون، هەر ئێکێ بچویکترین لادان ژی کربایە دهاتە کوشتن و سێدارەدان، ئێدی ئەو هشیارییە یا چێدبیت کو دڤێت ئەڤ رژێمە بهێتە گوهەرین.

نفشێ نوو ناسنامەیەکا مشاری یا هەی یێ بەرامبەری خوە دبریت!

دیارە نفشێ نوو یا کو فارس دبێژنێ (نفشێ 2000ێ) رۆلەکێ کارا و کاریگەر هەیە، ئەو نفشێ د پلاتفۆرمێن دیجیتال میدیا و سۆشیال میدیایێ دا چاڤێن خوە ڤەکرین، خودان هشیاری و جیهانبینیەکە جودانە ژ نفشێ بەری خوە، حەز دکەن ئەوا دبینن د وێ جیهانا دیجیتالی دا دەربازی واقعی بکەن، واقعێ خو وەکی هزرێن خوە لێ بکەن، لەورا ژی یێن بهێز پشکدارییێ د ڤێ تەڤگەرێ دا دکەن، تا نها کۆمەکا شەهیدان ژی د ژییێ (14-16) سالییێ دا هەنە، ئانکو نفشێ نوو خودان ئەو بەرپرسیارییە بۆ گوهەرینا واقعێ خوە ب تەنێ درووشم و لڤین و ئاخڤتن نینە، بەلکو یێ بەرهەڤە قوربانییێ ژی بدەت، ئەڤە ب خوە ژی بەلگەیە کو نفشێ نوو ناهێتە کونترۆلکرن، دەما ئازادییێن وی دهێنە بەرتەنگرن خودان ناسنامەیەکا مشارییە، هەتا یێ دی کۆنترۆل بکەت ئەو وی دبریت، هەلبەت برین ب واتا رەمزی کو خالێن هەڤپشك د ناڤبەرا جیهانبینییا وان دا نینن، ژ بەر کو پشکدارییا نفشێ نوو تێدا یا خۆرتە، لەورا هندەك بەرژەنگ و دیاردە و سیما تێدا دیار و زالن کو جودایە ژ شۆرەشا ئیرانێ یا سالا 1979ێ کو ب هەمی ئاوایان رەدکرنا مۆدێرنێ بوو. میشێل فۆکۆ دبێژیت: ئەو دەمێ ئەز ل ئیرانێ، هندی من پرسیار ژ خەلکی دکر هەوە چ دڤێت؟ دگۆتن حکومەتەکا ئیسلامی!

فۆکۆ دبێژیت: ئەڤ مەیلە بۆ حکومەتەکا ئیسلامی، هیڤییەکە بۆ نەریتێ دەستهەلاتەکا ژدەستچوویی یا ئیرانێ کو ب سەدان سالان ئیمپراتۆریەت بوو، ئانکو ڤەگەریانە بۆ وێ خەونا مەزن کو ئیران ئیمپراتۆریەتەکا مەزن بوو ب ناڤێ سەفەوی، ئانکو شۆرەشا 79ێ یا ئیرانێ د رەوشا نۆستالیژیایێ دا بوو، بۆ خیلافەتا سەفەوی کو ب سەدان سالان ل دەڤەرێ دەستهەلاتدار بوو. واتە ئەم دشێین ببێژین: گەر شۆرەشا 1979ێ ڤەگەریان بیت بۆ وێ یۆتۆپیا خیلافەتا مەزن ئەڤا نوکە روی ددەت، قەرەبوویا وێ کێلیکا شۆرەشێ یە دەما رەدا مۆدێرنیەتێ کری، یا 1979ێ ڤەگەریانە بۆ کەڤنەشوپیێ و دوهی، ئەڤا نوکە روی ددەت ڤەگەریانە بۆ مۆدێرنیەتێ، ئێدی شوینا شەرێ مۆدێرنیەتێ یێن بزاڤا ئاشتبوونێ ل گەل مۆدێرنیەتێ دکەن، هەلبەت نە هەمی! ب گۆتنەکا دی؛ یا ئێکی چاڤێ وێ ل دوهی بوو یا نوکە چاڤێ وێ ل پاشەرۆژێ یە.

ئەنجامێن دهێنە تێبینیکرن:

ئێك: ڤێ تەڤگەرێ چەك نینە، بەرامبەری حکومەتەکا پری چەك، ئەو هێزێن چەکدار یێن داخواز ژی دکر بچنە بەرەیێ ڤێ تەڤگەری یێن هاتینە رەدکرن، ئەڤە ب خوە ژی ئاماژەیەکە کو نفشێ نوو هندی ملکەچی ئاشتییێ یە هندە باوەری ب توندییێ نینە، رێکێن خەباتا نفشێ نوو نە رێکێن کلاسیکن.

دو: ئەڤێ تەڤگەرێ رێبەر نینە، فرەرێبەرە، رێبەرەك نینە وان ئاراستە بکەت، ڤی کاری بکەن و یێ دی نەکەن، وەکی وێ یا شۆرەشا فرەنسی، کو د چارچووڤەیێ رێکەڤتنەکا جڤاکی دا حەلال و حەرامێن وان بهێنە دەستنیشانکرن، بەلکو هندەك پرەنسیپن د ناخێ وان دا هەنە بێی کو رێبەرەك وان ئاراستە بکەت، ئەو ب خوە پێگرییێ ب وان بها و پرەنسیپان دکەن، هەمییان ئازادی و یاخیبوون و گهورین دڤێن. ئانکو ئیرادەیەکا گشتی یا سروشتی هەیە کو دخوازن تشتەك بهێتە گوهەرین، لەورا هەمی پێکڤە دهێنە ل سەر جادەیێ، پێکڤە درووشمان بلند دکەن، پێکڤە بەرگرییێ ژ دۆزەکێ دکەن.

سێ: سیمبۆلا ڤێ تەڤگەرێ یا زندی نینە وەکو فیزیك، ئانکو کارێزمایا ڤێ تەڤگەرێ ژنەکا گەنجە، نە خودان سمبێلێن بۆقە، ئەڤە ژی پتر جیهانبینی یا نفشێ نوو ددەتە دیارکرن، کو تا رادەیەکێ باش خوە یا ژ زەهنیەتا نێرسەنتەری و پەتریاکیەتێ رزگار کری.

چار: ئەڤ تەڤگەرە یا فرەرەنگە، ئانکو چەندین نەتەوە و ئۆل و گرۆپێن جودا تێدا پشکدارن، ئەڤ فرەرەنگییە ژی ئێك ژ داخوازی و حەزێن سروشتی یێن نفشێ سەردەمە، کو نە کەڤتینە بن بارێ دیتنێن بەرتەنگ یێن ئایدۆلۆژی و نەتەوەپەرستی، کا چەند باوەری ب ئازادییێن خوە هەیە و چەند د بزاڤا بدەستڤەئینا ماف و ئازادیێن خوە دا یە، هەمان بزاڤێ بۆ یێ بەرامبەری خوە ژی دکەت.

رۆلێ ژنێ! بۆچی کوشتنا ژینایێ تەڤگەرەك چێکر و بۆچی کوشتنا ماریایێ بێدەنگی چێکر؟

دیارە کو ڤێ تەڤگەرێ ژ ژنان دەستپێکر و ژن دینەمۆیا سەرەکی یا پەیدابوونا ڤێ تەڤگەرێ بوون، بەلێ یا کو دبیتە پرسیار ئەوە، باشە د ڤان 40 سالێن دەربازبوویی دا، ب دەهان جاران یا رویدای، دەما پۆلیس ژنان ئەشکەنجە ددەن و دکوژن، بەلێ بۆچی کوشتنا ژینا ئەمینییێ هۆسا دەنگڤەدا و بۆ تەڤگەر؟

ڤێ چەندێ پەیوەندییا ب سروشتێ مرۆڤێ کورد ڤە هەی، کو د هەمی قۆناغێن دیرۆکی یێن ڤی وەلاتی دا، دەما مەندبوون چێدبیت و پێدڤی بکەت گۆما ئاڤێ بشلقیت پرانییا جاران کوردەك یان مروڤەکێ ڤێ جۆگرافیایێ پێشدەستییا لڤین و گوهەرینا گۆمێ دکەت، بۆ نموونە ئەبوومسلمێ خۆراسانی ل خۆراسانێ دهێت ئیمپراتۆرییەتا ئەمەوی ژ ناڤ دبەت بێی کو ئەو بەرهەمێ ئیمپراتۆریەیا جهگر کو عەباسی نە بخۆت، سەلاحەدینێ ئەیووبی شییا جهێ نوورەدین زەنگی بگریت و ئەو ببیتە خەلیفە بەلێ ناکەت، کەریم خانێ زەند ب هەمان ئاوا شییا ببیتە شاهێ ئیرانێ بەلێ ڤی کاری ناکەت و پتر خوە وەکی نوینەرێ رەعیەتێد دەتە دیارکرن، ل تورکیا و سووریا ژی هەمان رەوش رویدایە، ل ئیراقێ ژی کورد کاراکتەر و رۆلگێرێن سەرەکی یێن ژناڤبرنا سەدامی بوون، بەلێ تێبینی بکە ناچنە جهێ سەدامی، کەسەکێ دی ب ناڤێ غازی یاوەر دکەنە سەرۆكێ ئیراقێ، هەلبەت پێکئینانا حکومەتا وی چاخی یا ئیراقێ کوردان رۆلەکێ مەزن هەبوو، ئانکو کوردان کۆدەکێ تایبەت هەیە دەستپێشخەرییا گوهەرینان دکەن، بەلێ بەرهەمێ گوهەرینێ ناخۆن، ژ بەر کو زێدەتر دخوازن ب ئازادانە ممارسەیا سروشتێ خوە بکەن، یا ژینا ئەمینییێ ئیلهامەکە ژ ڤێ دیرۆکێ، و دەما دبێژم کورد ب وێ واتەیا ناسیۆنالیستی نابێژم، ژ بەر کو کورد د نەستێ خوە دا دژە ناسیۆنالیزمن، ناسیۆنالیزم ل سەر چێکرنا ئێك قالبی و ئێك رەنگی و ئێك کەلتووری ئاڤا دبیت، جارا گێلنەری گۆتی کارگەها بەرهەمئینانا قالبانە، کورد دژە ئەڤە یە چونکی پتر دخوازیت چێژا فرەرەنگییێ بکەت، یا ژینایێ کارڤەدان بوو هەمبەری وێ زهنیەتا دخوازیت ئێک رەنگییێ بارز بکەت، تە بڤێت و نەڤێت دێ وەکی من بی، دێ ل گۆرەی قالبێ من هێیە قالبدان، ئەنجامێ نە قەبویلکرنا ڤی کەلتوورێ ئێك رەنگییێ، ئەڤ تەڤگەرە پەیدا بوو.

پرسیارا جەوهەرییا بهێتەکرن ئەوە، بۆچی کۆشتنا ژینایێ ئەڤ تەڤگەرە پەیداکر و دەنگڤەدانەکا جیهانی چێکر، بۆچی بۆ کوشتنا ماریایێ بێدەنگی چێبوو؟ د دەمەکێ دا هەردو هەڤدۆز بوون، هەردو قوربانیێن ممارسەکرنا ئازادیێن خوە بوون. دەما ژینا هاتییە کوشتن دایکا وێ ل سەر گۆرا وێ دروشمێ (ژن.. ژیان.. ئازادی) بلند دکەت، ب سەدان ئازادیخوازان ل ئیرانێ هشیار دکەت. دەما ماریا هاتییە کوشتن، پرانیا خەلکی گۆت لاو لێهات! ئانکو بکوژێ راستەراستێ ژینایێ دەستهەلاتەکا ستەمکار بوو و بکوژێ ماریایێ جڤاکەکا ستەمکار بوو، ب گۆتنەکا دی جڤاکا گرتی بکوژێ ماریایێ بوو، دەستهەلاتا گرتی بکوژێ ژینایێ بوو، ئانکو دەما جڤاکەکا نەهشیار هەبیت، دشێت هەمان ستەمکارییا دەستهەلاتەکا گرتی و دکتاتۆر بکەت، دەما ماریا هاتییە کوشتن. من تەماشەی رەنگڤەدان و کۆمێنتان کر، پرانییان دگۆتن قەنج لێهات! دەما زهنیەتا جڤاکێ ئەڤە بیت، مەرج نینە خومەینی و سەدام و هێتلەر و ستالین ل سەر کورسیکێ بن، دا شەرعیەتا زولم و ستەمکارییێ هەبیت، چونکی یێن ل سەر کوشتنا مرۆڤەکێ دبێژیت قەنج لێهات، کو ب تەنێ ممارسەیا ئازادیێن خوە یا کری، ئەو د ناخێ وی دا سەدام و خومەینی هەنە، تەنێ پێدڤی بیاڤ و دەمی یە دا مانۆفێست بکەت. د رەوشەکا هوسا دا جوداهییا د ناڤبەرا دەستهەلاتەکا زالم و جڤاکەکا زالم دا ناهێتە کرن، ئالاڤێ یێ ئێکێ سوپا و کوشتن و ئەشکەنجەدانە، ئالاڤێ یێ دویێ تیرۆرا کەساتی و بەرهەڤییێن دەروونی و زهنیەتە، بۆ رەواتیدان ب کوشتنێ، لەورا ژی ل ڤێ دەڤەرێ سەدان ماریا و دوعایێن دژی بهێنە کوشتن، چ ریفۆرمان پەیدا ناکەت، بەلێ یا ژینا ئەمینێ چونکی د زهنیەت و ناخێ تاکێن وێ دا سەدام و خومەینییێن نڤستی نینن، لەوا دێ ل وێرێ تەڤگەر چێبن و دەنگڤەدانەکا جیهانی پەیدا بکەن.

ژێدەر: