ئه‌ڤرۆ 17ى مه‌ها 12، رۆژا ئالایێ كوردستانێ یه ل دامه‌زراوه‌یین فه‌رمى یێن حكومه‌تا هه‌رێما كوردستانێ و ژ لایێ وه‌لاتیانڤه ئه‌و رۆژه بلند دهێته راگرتن.
ب ڤێ هه‌لكه‌فتێ وه‌زاره‌تا په‌روه‌ردا حكومه‌تا هه‌رێما كوردستانێ بریار دایه، ل ناڤه‌ندێن خۆاندنێ چه‌ند چالاكى بهێنه ئه‌نجامدان.
ل سالا 1919 دكتۆر كامیران به‌درخان هه‌مان ئالا وه‌ك ئالایێ كوردستانێ نیشا وه‌لاتێن ئه‌ۆرۆپى دایه، و ل سالێن شێستێ(كۆمه‌لا خۆێندكارێن كورد ل ئه‌ۆرۆپا) ل هه‌لكه‌فتێن جودادا هه‌مان ئالا بلند دكر، و ل سالا 1970 ره‌ڤه‌ندێن كورد ل هه‌لكه‌فت و بیره‌وه‌ریاندا ئالایێ كوردستانێ هه‌لگرتیه. و پشتى راپه‌رینا سالا 1991ى باشوورێ كوردستانێ لسه‌ر باره‌گایێ حزب و ده‌زگه‌هێن راگه‌هاندنێ بلندكریه.
په‌رله‌مانێ كوردستانێ ل روونشتنا 11-11-1999 یاسا هژماره (4) ژ یاسایا هه‌رێما كوردستانا عیراقێ ده‌رێخست، هه‌روه‌سا په‌رله‌مانى ب بریارا هژماره (48) ل 19-6-2004، كو رۆژا 17ى 12 ل هه‌مى سالا رۆژا ئالایێ كوردستانێ هاته دیاركرن.
ئه‌گه‌رێ دیاركرنا ڤێ رۆژێ بۆ 17ى 12یا سالا 1945ى ڤه‌دگه‌ریت، ده‌مێ ئالایی كوردستانێ لسه‌ر داموده‌زگه‌هێن كومارا كوردستانێ ئینایه خوار و هاتیه پاراستن.
پشتى بلند راگرتنا ئالایێ كوردستانێ ل سه‌نگه‌رێن به‌رگریكرنێ د شه‌رێ دژى تیرۆرێدا، ئالایێ كوردستانێ ل هه‌مى سه‌كویێن جیهانى بوویه سومبوله‌ك دیار و هێمایی به‌رخودان و پێشمه‌رگێ كوردستانێ.
رامانا ره‌نگ و هێمایێ ئالایێ كوردستانێ:
ره‌نگێ سوور: شۆره‌ش، خۆین رشتن ل شه‌رى، ئازایه‌تى، هێز، یه‌كسانى.
ره‌نگێ زه‌ر: رووناهى، وریایى، ئاگر.
ره‌نگێ سپى: ئاشتى، ئارامى، ئاگربه‌ست.
ره‌نگێ كه‌سك، سرۆشت، وه‌لات، پاراستن.
